Het Nieuwe Europa

Macron’s Visie en Merkel’s Zwijgen

De visie van de Socialisten in het Europees Parlement

Welke nieuwe zaken brengt Juncker in zijn State of the Union

Wat  zeggen de Peilingen onder de EU Bevolkingen

Ik laat mijn leken gedachten gaan aan wat ons in de EU te wachten staat.  Het nieuwe EU jaar is bruisend van start gegaan.

Wat springt er voor mij uit. Het wordt een lang verhaal.

In de wijde wereld heerst er misverstand over Europa, de Europese  Unie en de Eurozone.

Voor velen buiten Europa is dat één pot nat.

Als ze het over Europa hebben denken zij dat de euro de munt van Europa is, idem als ze de EU noemen, hoewel het in het laatste geval terecht is, want zo staat het in de verdragen van de EU.

Met dien verstande dan dat de euro slechts in 18 van de 28 lidstaten wordt gebruikt en wel in lidstaten die tezamen voorlopers heten te zijn op de overige.

Maar die euro is als munt natuurlijk het interessantste van de EU en naar buiten het symbool.

Dat leidt tot grote misverstanden. Wat voor de euro geldt geldt niet voor de Zweedse Kroon enzovoort.

En de Europese Centrale Bank heeft geen zeggenschap over geheel  Europa maar alleen in de eurozone.

En dat schept internationaal een verwrongen beeld.

Voor niet ingewijden is de EU zelf ook een echt probleem vooral omdat binnen de EU het Europees Parlement bestaat, dat niet de macht heeft van een echt parlement,  en de European Council naast de Council en de (European) Commission die soms elk een van elkaar afgescheiden bestaan lijken te leiden maar alle te maken hebben met het bestuur van die Europese Unie.

Ook binnen de EU soms een probleem.

Zo heeft het Europese Hof van Justitie  (sorry, dat heeft alleen jurisdictie over de Europese Unie) beslist dat ook Hongarijë in het kader van de reallocatie van vluchtelingen (die juridisch gezien illegale migranten zijn) verplicht is het door de EU aangewezen aantal van hen dient op te nemen.

Maar dat is een beslissing van de Raad van Ministers (de council) die met gekwalificeerde meerderheid zijn besluiten neemt.

Maar volgens Hongarijë had dit, omdat het volgens hen een strategisch onderwerp is, besloten moeten worden door de European Council, de Raad van Regeringsleiders die de strategie van de EU bepaalt.

In de Raad van Regeringsleiders  wordt  met algemene stemmen besloten en is er dus een vetorecht.

Daar zou het volgens Hongarijë nooit goedgekeurd zijn.

Bovendien is het Europees parlement er niet in gekend.

Hongarijë is van mening dat het oordeel van het Europees Hof een politiek oordeel was en geen juridisch.

Zo is er kennelijk zelfs binnen de EU verwarring over waar in welk geval de besluiten (moeten) worden genomen oftewel waar de echte macht zetelt.

Als ik er met buitenlanders over praat begrijpen zij er geen snars van en ik ben ervan overtuigd dat de overgrote meerderheid van de EU burgers er evenmin iets van snapt.

Voor hen valt alles onder de noemer “Brussel”.

Zeker niet als ze dan ook nog het verschil tussen reallocatie en resettlement moeten zien te vinden.

Want resettlement is het officiële binnenhalen van echte vluchtelingen die in hun land van eerste aankomst  na hun vlucht asiel hebben aangevraagd en gekregen.

In samenwerking met de UN heeft de EU besloten daarvan per jaar 20.000 en nu, geloof ik, 40.000 op te nemen die op basis van vrijwilligheid (want dat eist de UN) door de lidstaten worden opgenomen.

Dus op basis van vrijwilligheid. Denemarken, dat erin participeerde, heeft zich nu echter teruggetrokken, zo lees ik.

En reallocatie geldt voor al die illegale migranten die de Europese Unie via land of zee of lucht maar altijd op  illegale wijze hebben weten te bereiken en nu voor het grootste deel in Griekenland, Italië en toenemende aantallen in Spanje vastzitten, dat wil zeggen niet verder de Europese Unie kunnen binnenreizen.

Zij moeten verplicht volgens besluit van de Raad van Ministers over de Europese Lidstaten worden verdeeld.

Een niet aflatende illegale stroom binnnenkomers. Soms meer, soms minder.

Daar gaat het dus in Hongarije (en andere Oostelijke lidstaten) om.

Ik houd me altijd zo ver mogelijk weg van de echte politiek maar nu is dat onderwerp niet te vermijden nu het VK de EU verlaat en er dus andere verhoudingen binnen de EU ontstaan.

Tijd voor een nieuw begin.

Het is duidelijk dat Frankrijk en Duitsland daarbij, zoals voorheen bij de toen nog kleinere EU,  de voortrekkersrol willen hebben en minder duidelijk in hoeverre zij ook de beslissende rol zullen kunnen spelen.

Dat hangt van de overige lidstaten af, zowel voor de EU als geheel als voor de voortrekkerlidstaten die de euro ingevoerd hebben.

Terwijl Merkel op verkiezingscampagne door Duitsland toert en voor het eerst ook daarbij tegenstand ondervindt van het publiek, een teken dat haar reputatie toch niet meer zo solide is als enige jaren geleden, toert Macron door de Europese Unie om zijn visie op de toekomst van de Europese Unie en vooral de eurozone uit te dragen.

De eurozone als fiscale unie met eigen minister, eigen budget (dus gezamenlijke uitgaven en gezamenlijke schulden), eigen belastingen, eigen investeringsfonds maar politiek beperkt tot de economie voor zover ik het kan overzien.

En het scheppen van een “level playing field”, een belangrijk item voor zijn Franse arbeidswetgeving hervormingen, het vermijden van het onder de Franse lonen duiken van losse werkers uit andere EU landen.

In Griekenland heeft Macron een belangrijke expliciete toespraak gehouden over deze visie op de toekomst van de eurozone en de plaats van Griekenland hierin.

In de Duitse pers wordt hier aandacht aan geschonken, er onstaat, zo lees ik tussen de regels door, een beetje de indruk  dat Macron zijn stempel op deze onderwerpen wil drukken voordat  Merkel na de  Duitse verkiezinge later deze maand de handen vrij heeft.

En wat Merkel wil of kan zullen we pas weten na afloop van deze verkiezingen en zal zeer zeker afhankelijk zijn van de coalitie die dan gevomd kan worden.

Met de SPD, de socialisten, of de LPD, de liberalen eventueel aangevuld met een derde partij zoals de Groenen zal een behoorlijk verschil kunnen maken in de Duitse EU en eurozone politiek.

In de Duitse pers lees ik dat daar wel een beetje de indruk heerst dat Macron Merkel voor een fait accompli zou willen zetten.

Misschien dat Merkel hem heeft onderschat en gedacht dat hij de handen vol zou hebben met de hervorming van Frankrijk, zo lees ik.

Maar Macron ziet dat slechts als voorspel voor zijn andere missie: de redding van Europa, zo lees ik verder.

Hij wil een ander Europa.

Maar is dat hetzelfde als het andere Europa dat Duitsland zou willen.

Dat wordt dus wachten tot na de verkiezingen op 24 september a.s. als de coalitieonderhandelingen zijn afgerond en de Duitse visie op de hervormingen in de EU naast de Franse wordt gesteld.

Hopelijk gaan die coalitie onderhandelingen sneller dan die in ons eigen land en met meer overtuiging.

Maar in Duitsland spreekt men al dat het wel tot de Kerst kan duren.

En dan moet ook nog worden afgewacht in hoeverre de overige 26 lidstaten van de Europese Unie de Frans/Duitse lijn zouden willen volgen.

De socialisten in het Europees Parlement hebben eveneens hun eigen visie op de toekomst.

Zij leggen de nadruk op de (Europese) Commissie zoals hun leider in het EP, Gianni Pitelli, uiteenzet.

Het echte probleem in de Europese Unie is, volgens hem, de European Council (dus de Raad van Regeringsleiders, het hoogste orgaan in de EU dat de grote lijnen, de strategie, bepaalt binnen de grenzen van de Verdragen) dat te vaak het vetorecht hanteert en dat de besluiten genomen door de Europese Commissie en het parlement ondermijnt.

De Verdragen moeten herzien worden, de structuur van de EU moet veranderen als we meer democratie en betere balans in het functioneren willen krijgen. 

Zij (de socialisten dus) willen een Europa dat onafhankelijker is van de nationale regeringen en direct gemachtigd wordt door de Europese burgers door een direct gekozen Europees Parlement dat een grotere zeggenschap heeft over de benoeming van de President van de Europese Commissie en zijn College van Commissarissen om zo de aansprakelijkheid van de EU instituties te versterken.

Het EU budget zou verhoogd moeten worden, een einde komen aan de naive steun voor de neoliberale globalisering.

Dit zijn de kernpunten.

Dat zouden roerige tijden kunnen worden want de visie van de Oost Europese landen op het wezen van de EU is anders dan de Westerse en het is de vraag in hoeverre Macron op zijn rondreis die kan beïnvloeden.

Juncker houdt zijn State of the Union, de jaarlijkse  “jaarrede” van de EU op 13 september.

Ik pak er enkele voor mij interessante punten uit.

Het belangrijkste punt lijkt mij zijn suggestie om de functies van

President of the European Commission (nu Juncker zelf) en de  President of the  European Council (= Raad van Regeringsleiders) te combineren in één person.

Er moet een "investment screening framework" worden opgezet om de verkoop naar het buitenland van infrastructuur en technologie te voorkomen.

De EU heeft geen tweede rangs kinderen, werkers en consumenten.

Voor kinderen overal dezelfde vaccins.

Voor werkers hetzelfde loon voor het zelfde werk op de zelfde plaats.

Daartoe een Common Labour Authority.

Uitbreiding van de Schengenzone met Bulgarije en Roemenië

Extension of Schengen zone with Bulgarije, Roemenië en later Croatië.

De euro is bedoeld als munt voor de gehele EU.

Op twee na zijn alle lidstaten  gerechtigd en verplicht de euro in te voeren als zij aan de voorwaarden voldoen.

Daartoe een Euro Aanvaarding Instrument voor technische en financiële steun.

Eurozone Ministerie van Financiën dat structurele hervormingen in de lidstaten ondersteunt.

De Commissaris voor Economie en Financiën zou deze taak op zich moeten nemen en tevens de eurogroep aanvoeren.

Het parlement van de eurozone is het Europese Parlement.

Als ik deze verlangens en eisen van de verschillende kanten lees denk ik dat het inderdaad roerige tijden kunnen worden want de visie van bijvoorbeeld de Oost Europese landen op het wezen van de EU lijkt mij anders dan de Westerse en het is de vraag in hoeverre Macron op zijn rondreis die kan beïnvloeden.

En de nadruk wordt sterk verlegd van unie van zelfstandige lidstaten naar lidstaten onderhevig aan de Rule of Law van Brussel.

Wat betreft de gelijke beloning voor werkers uit lage lonen landen, want dat is uiteraard de bedoeling van de “geen tweederangs werkers” is het de vraag in hoeverre dit strijdig is met het vrije verkeer van personen, goederen en diensten, een essentiëel element van de EU.

En tenslotte wat de invoering van de euro betreft, zoals ik al vaker heb gezegd voldoen slechts enkele huidige eurolanden aan de toelatingsvoorwaarden, zie mijn tabellen daarover.

Voor niet euro lidstaten, die wel aan die voorwaarden voldoen, is toetreden alleen zinvol als de huidige lidstaten orde op zaken hebben gesteld en opnieuw aan die voorwaarden voldoen.

Vooral voor de schuldenberg van de eurolanden (waar veel te weinig aandacht aan wordt geschonken) is het de vraag of dat binnen een redelijke periode kan plaats vinden.

Wat de financiën van die eurozone betreft werd

ondertussen op het eurofront  met spanning uitgezien naar de persconferentie van Draghi op donderdag 7 september.

Wie met rode oortjes naar die persconferentie van Draghi heeft geluisterd is (voorspelbaar) bedrogen uitgekomen.

Als er iets vermeden werd bij deze persconferentie dan was het de duidelijkheid over de toekomst van de monetaire politiek van de ECB.

Misschien dat er in oktober knopen voorlopig worden doorgehakt maar nu is niemand wijzer geworden.

Hieronder de hoofdpunten met tussen haakjes mijn vraagpunten.

Het QE programma loopt tot eind 2017 maar wordt pas beeindigd wanneer dat kan.

Over of, hoe, wanneer is dus nog geen beslissing genomen.

Het gaat beter met de euro economie.

Eerste kwartaal 2017 0.5% groei, tweede kwartaal 0.6%.

De prognose is 2.2% in 2017, 1.8% in 2018 en 1.7% in 2019.

De in waarde toenemende euro (mede door dalende dollar) kan de inflatie nog verder omlaag drukken.

De inflatie in de eurozone bedraagt in augustus 1.5%.

Voor geheel 2017 wordt 1.5% voorzien, in 2018 1.2% en in 2019 1.5%.

De inflatie zal zeker toenemen tot die heilige bijna 2%, daar is Draghi zeker van, maar wanneer blijft in de lucht hangen. One day.

Dat er binnen afzienbare tijd een renteverhoging zou komen kan men dus  gevoegelijk vergeten.

Natuurlijk zijn structurele hervormingen nodig (maar welke?) en een groei vriendeljike samenstelling van de publieke financIën (maar geen woord over de overgrote schulden)

Consequente implementatie van het Stabilteit en Groei Pact, en de macroeconomische imbalances procedure op de duur (“over time”).

Versterken van de Economische en Monetaire Unie blijft een prioriteit en het verdere uitbreiden van de institutionele architectuur van de EMU (maar hoe?).

Bij het beantwoorden van de vragen maakte Draghi duidelijk (zoals ik al in vorige blogs heb vermeld) dat de meer dan 2.2 biljoen nieuw geschapen euros op de ECB balans blijven en gebruikt zullen worden om nieuwe obligaties op te kopen als de oude vervallen.

(Geen terugkeer dus naar de balans van voor de 2007 crisis zoals de FED beoogt).

Dat is dus wel duidelijk geworden, maar was het in feite al.

Draghi anwoordde dat een tijdelijk meer opkopen van obligaties van het ene land dan het andere een liquiditeitskwestie is en er geen sprake van is dat specifieke nationale belangen in acht zouden wordengenomen.

De gehele eurozone is het doel.

De prognoses zijn gebaseerd op een euro koers van 1.18 dollar.

Draghi zegt dat de ECB geen negatieve effecten ziet van het QE programma, de potentiële neveneffecten zijn besproken maar ze worden ver overschaduwd  door de positieve.

Niets nieuws dus onder de zon.

Het is zonneklaar dat Duitsland de QE en rente koers van de ECB niet op prijs stelt.

Toch profiteert Duitsland er wel degelijk van.

De eurokoers is voor de Duitse export net zo gunstig als ongunstig voor de zuidelijke eurolanden.

Zowel de transito handel binnen de eurozone als de handelsbalans naar buiten de eurozone zijn gunstig voor Duitsland.

Maar is de kritiek op dat handelsoverschot, zowel van de kant van de USA als van andere eurolanden terecht?

In 2003 was de economische positie van Duitsland zeer wankel.

Net als Frankrijk kon Duitsland niet beneden het  maximale 3% begrotingstekort blijven en was dus strafbaar volgens de verdragen.

Overigens zonder gevolgen, het werd met de mantel der liefde bedekt.

Duitsland is toen gaan hervormen, het bekende Hartz concept, Harz I t/m IV, schroefde de uitkeringen en de uitkeringsduur bij werkloosheid  en de bijstand sterk terug.

Een buitengewone versobering van de sociale uitkeringen en dus productiekosten.

De gevolgen bleven niet uit, de Duitse economie kwam door de sterk verbeterde concurrentiepositie door deze hervormingen snel tot bloei.

Frankrijk en de zuidelijke landen volgden het Duitse voorbeeld echter niet.

Dat verklaart de Duitse (en Nederlandse waar ook strikte hervormingen werden doorgevoerd) “austerity” positie in de eurozone.

Zij zijn van mening dat indien de zwakkere eurolanden eveneens de nodige hervormingen hadden doorgevoerd ook zij tot positieve resultaten zouden zijn gekomen.

De zwakkere landen zijn daartegenover van mening dat de austerity (de 3% en de 60% vastgelegd in de verdragen en benadrukt in het Stabiliteit en Groei Pact) hun juist heeft verhinderd tot bloei te komen door grotere leningen voor investeringen die tot groei en welvaart zouden hebben geleid onmogelijk te maken.

Maar zie de tabel van staatsschulden 1999 tot 2017 in mijn vorige blogs.

De staatssschulden van de zwakkere landen zijn zo hoog gestegen dat nog meer lenen onmogelijk is.

Dat spoort met de uitspraken van het IMF over lossere fiscale politiek, die als restrictie stelt dat landen in staat moeten zijn om meer te lenen.

Het verklaart ook de wens van de zwakkere landen om tot een fiscale unie te komen in de eurozone zodat de schulden gezamenlijk worden gedragen en er dus meer ruimte is voor een lossere geldpolitiek van de staten.

Duitsland (en ook andere noordelijke eurolanden) zien dat echter als een transfer unie waar geld van noord naar zuid stroomt zonder  enige zeggenschap daarover door de noordelijke landen.

Het toont twee ravijnen tussen de EU landen:

de eerste dat de euro wel officieel de enige munt is in de Europese Unie maar dat in realiteit dat slechts geldt voor 18 van de 28 lidstaten

de tweede dat wordt aangenomen dat in potentie alle EU lidstaten gelijke economische mogelijkheden hebben.

En de vraag is waarom Denemarken, Zweden, Polen, Tjechie (en natuurlijk Brittannië) niet de euro willen invoeren.

De Brexit is het sein tot een heroverweging van de Europese Unie.

Opiniepeilingen wijzen uit dat de meerderheid van de huidige Europese Unie bevolking de EU wil.

Maar evenzeer wil volgens diezelfde peilingen de meerderheid daarvan een Europese Unie met meer macht voor de nationale parlementen en minder voor Brussel.

Dat willen de bevolkingen.

Maar wat willen de regeringsleiders, want zij zijn het die de strategie van de Europese Unie moeten bepalen.

De Raad van Regeringsleiders die unaniem haar besluiten neemt.

Waartegen de socialisten in het EP fulmineren.

We gaan naar de bescheiden mening van een belangstellend amateur spannende tijden tegemoet.

Een ding is zeker.

De huidige Verdragen ondersteunen al deze voorgestelde veranderingen niet.

En aan de uitleg van die Verdragen nog verder oprekken komt ook een einde.

En zo grondig aanpassen van het huidige Verdrag van Lissabon als nodig zou zijn lijkt me ook onmogelijk.

Maar is, gezien de verschillen in inzichten over het karakter van de EU en het afwegen van nationale belangen een voor alle EU lidstaten aanvaardbaar nieuw verdrag haalbaar.

Maar dit zijn toch ook weer niets meer dan de overpeinzingen van een belangstellend leek.